Het verhaal achter Wilhelm Brasse: de fotograaf van Auschwitz

Het merendeel van de gemaakte foto’s werd tegen het einde van de oorlog door de Duitsers vernietigd, bedoeld om sporen uit te wissen (foto: Richard Helwig).

Een boek meerdere keren lezen? De fotograaf van Auschwitz is er voor mij eentje. Het onvoorstelbare, waargebeurde verhaal gaat over Wilhelm Brasse, die gedwongen werd de oorlogsmisdaden van de nazi’s op foto vast te leggen. Spannend vanaf de allereerste bladzijde.

Auteurs Luca Crippa en Maurizio Onnis hebben zich vastgebeten in het beschrijven van wat Wilhelm Brasse, gevangene met nummer 3444 in kamp Auschwitz, heeft moeten doorstaan om te kunnen overleven. Van 1940 tot 1945 werd hij gedwongen om bij de identificatiedienst met ‘Deutsche Grundlichkeit’ gruwelijke details van het kampleven op foto’s vast te leggen. De Duitsers konden Wilhelm goed gebruiken. Hij sprak de Duitse taal en was voor de oorlog als fotograaf werkzaam. Maakte in het kamp een onvoorstelbaar aantal van zo’n vijftigduizend foto’s. Dat betrof niet alleen portretfoto’s van gevangenen, maar ook foto’s van medische experimenten die werden uitgevoerd door nazi-arts Josef Mengele. Opvallend vind ik dat hij de SS verzocht om betere apparatuur en die vervolgens kreeg. Zoals een ander Zeiss objectief, met een zachtere lens. Een objectief speciaal bedoeld voor het maken van portretten. Hij noemde dat de trekken van gezichten hierdoor zachter zouden worden. Dat bijvoorbeeld een blauwe plek makkelijker opgaat in de huidskleur, wat retoucheren een stuk makkelijker maakt.

Wat de Duitsers niet mochten weten is dat hij zijn werk met nog een doel deed, namelijk het openbaar kunnen maken van deze misdaden. Dat wist hij te organiseren door zijn foto’s en negatieven op een geraffineerde wijze, onopvallend in handen van het Poolse verzet te spelen. Het merendeel van de gemaakte foto’s werd tegen het einde van de oorlog door de Duitsers vernietigd, bedoeld om sporen uit te wissen. Er werden meer dan anderhalf miljoen mensen naar Auschwitz afgevoerd. Wilhelm Brasse overleed op 23 oktober 2012 op 95-jarige leeftijd in Polen.